Κανένας δημόσιος υπάλληλος δεν μπορεί να αποκτήσει την ιδιότητα του διαχειριστή ή να συμμετέχει ως εταίρος σε Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες (Ι.Κ.Ε.), σύμφωνα με γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έγινε δεκτή από το υπουργείο Εσωτερικών.
Ειδικότερα το υπουργείο Εσωτερικών με την υπ. αρ.ΔΙΔΑΔ/Φ.69/261/οικ.723 υπ. αρ. ΔΙΔΑΔ/Φ.69/261/οικ.723 εγκύκλιο, γνωστοποιεί ότι μετά από σχετικό ερώτημα προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους εκδόθηκε η αριθ. 25/2015 Γνωμοδότηση του Ε’ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έγινε αποδεκτή από τον υπουργό Εσωτερικών στις 6-12-2024 και αφορά στην εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 32 του Υπαλληλικού Κώδικα (ν.3528/2007), όπως ισχύει, περί συμμετοχής σε εταιρείες.
Σύμφωνα με την εν λόγω Γνωμοδότηση:
α) Δεν επιτρέπεται στον υπάλληλο, ο οποίος διέπεται από τις διατάξεις του Υπαλληλικού Κώδικα, να αποκτήσει την ιδιότητα του διαχειριστή ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρίας.
β) Δεν επιτρέπεται στον εν λόγω υπάλληλο να συμμετέχει, με την απόκτηση ενός ή περισσότερων εταιρικών μεριδίων, σε αυτήν.
Το βασικό ερώτημα που τέθηκε αφορούσε το αν επιτρέπεται η συμμετοχή δημοσίου υπαλλήλου στο διοικητικό συμβούλιο Ι.Κ.Ε. ή η συμμετοχή του ως εταίρου μέσω της κατοχής εταιρικών μεριδίων, και αν σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η λήψη ειδικής άδειας άσκησης ιδιωτικού έργου. Το Ε’ Τμήμα του ΝΣΚ έκρινε ότι η Ι.Κ.Ε., ως εταιρική μορφή, είναι εκ του νόμου εμπορική, ανεξαρτήτως του σκοπού της, και συνεπώς εμπίπτει στην απαγόρευση που θέτει το άρθρο 32 του Υπαλληλικού Κώδικα.
Η γνωμοδότηση αναφέρει ότι το άρθρο 32 απαγορεύει ρητά τη συμμετοχή των δημοσίων υπαλλήλων στη διαχείριση οποιασδήποτε εμπορικής εταιρείας. Επιπλέον, διευκρινίζει ότι η Ι.Κ.Ε. δεν διοικείται μέσω διοικητικού συμβουλίου, αλλά μέσω ενός ή περισσοτέρων διαχειριστών, οι οποίοι φέρουν την ευθύνη εκπροσώπησης και διοίκησης της εταιρείας. Η απαγόρευση συμμετοχής στη διαχείριση περιλαμβάνει όλες τις μορφές εμπορικών εταιρειών, όπως και τις Ι.Κ.Ε., δεδομένου ότι αυτές ανήκουν στις κεφαλαιουχικές εταιρείες και φέρουν εμπορικό χαρακτήρα.
Η απόφαση ομόφωνα κατέληξε στο ότι απαγορεύεται στους δημοσίους υπαλλήλους να αποκτήσουν την ιδιότητα του διαχειριστή σε Ι.Κ.Ε. Το σκεπτικό της απόφασης στηρίζεται στη θεμελιώδη αρχή του Υπαλληλικού Κώδικα, που απαιτεί τη διασφάλιση της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας των δημοσίων υπαλλήλων από κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα.
Στο δεύτερο σκέλος του ερωτήματος, που αφορούσε τη δυνατότητα συμμετοχής των υπαλλήλων ως εταίρων μέσω της απόκτησης εταιρικών μεριδίων, η γνωμοδότηση καταλήγει ότι, παρά την απουσία ρητής απαγόρευσης στον Υπαλληλικό Κώδικα για την Ι.Κ.Ε., η συμμετοχή αυτή εντάσσεται στη γενικότερη απαγόρευση συμμετοχής σε εμπορικές εταιρείες. Με την πλειοψηφία των μελών της, το ΝΣΚ αποφάνθηκε ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν επιτρέπεται να κατέχουν εταιρικά μερίδια σε Ι.Κ.Ε., ανεξαρτήτως αν αυτά αφορούν κεφαλαιακές ή εξωκεφαλαιακές εισφορές. Το σκεπτικό εστιάζει στο ότι η νομοθεσία δεν μπορεί να προβλέψει για νεότερους τύπους εταιρειών όπως η Ι.Κ.Ε., ωστόσο η απαγόρευση ισχύει βάσει της γενικής διάταξης του Υπαλληλικού Κώδικα για εμπορικές εταιρείες.
Υπήρξε, ωστόσο, και μειοψηφική άποψη, η οποία υποστήριξε ότι η πλήρης απαγόρευση συμμετοχής των δημοσίων υπαλλήλων μέσω κατοχής εταιρικών μεριδίων μπορεί να προκαλέσει ζητήματα συνταγματικότητας. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, θα μπορούσε να επιτραπεί η κατοχή μειοψηφικών μεριδίων, εφόσον δεν επηρεάζουν τη διοίκηση ή τη διαχείριση της εταιρείας. Ειδικά για εξωκεφαλαιακές εισφορές, η μειοψηφία υποστήριξε ότι η συμμετοχή επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης χορήγησης ειδικής άδειας.