Το πρώτο όνομα που μου καρφώθηκε ήταν του Κωνσταντίνου Φίλη. Για δύο λόγους. Ο πρώτος, λόγω καθαρότητας και αμεσότητας. Ο λόγος του ρέει και καλύπτει όλους τους άλλους. Και ο δεύτερος, επειδή είναι γνώστης. Τόσο των ρωσικών όσο και των τουρκικών πραγμάτων. Πώς να το κάνουμε. Οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν μετατρέψει τους επαΐοντες των γεωστρατηγικών και γεωπολιτικών πραγμάτων σε απαραίτητους, όπως οι σεισμολόγοι μετά από ασυγκράτητους θυμούς Ρίχτερ.
Α, να μην ξεχάσω. Εκτός όλων των πολλών άλλων, ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος. Επιμελείται του βιβλίου «Το Μέλλον της Ιστορίας» (εκδόσεις Παπαδόπουλος) και παρουσιάζει την εκπομπή «Η Ελλάδα στον Κόσμο (της)» που προβάλλεται από την πλατφόρμα ANT1+. Μη φοβάστε, δεν κινδυνεύουν Παρίσι, Νέα Υόρκη και Λονδίνο. Τον πρόλαβα σχεδόν στην εξώπορτα με μια μικρή βαλίτσα.
– Πού πάτε;
Στα Χανιά, σε ένα συνέδριο της Κομισιόν με θέμα «Ευρωπαϊκές αρχές και αξίες», που είναι ξεχασμένες βέβαια.
– Για να μην τρώμε χρόνο, κατευθείαν στο ψητό: έχουμε μπλέξει άσχημα;
Εννοείτε δηλαδή τα μπλεξίματα με την Τουρκία. Φυσικά και έχουμε μπλέξει. Ολοι το ξέρουν, δεν κομίζω κάτι καινούριο.
– Εννοώ κάτι ακόμα χειρότερο, πιο εφιαλτικό. Ο Πούτιν απειλεί με ρίψη πυρηνικών και η Μέρκελ λέει ότι πρέπει τις απειλές του να τις παίρνουμε σοβαρά. Τελικά θα τα ρίξει;
Πρώτα να κάνουμε έναν στοιχειώδη διαχωρισμό. Υπάρχουν λοιπόν τακτικά και στρατηγικά πυρηνικά. Ο Πούτιν δεν θα ρίξει έναν πύραυλο με πυρηνική κεφαλή που θα πέσει στο Παρίσι, στην Ουάσινγκτον ή στο Λονδίνο. Προφανώς, αν το κάνει, θα χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά στην Ουκρανία. Ας πούμε θα τα ρίξει σε κάποιο χωριό. Και η ραδιενέργεια που θα απελευθερωθεί, ανάλογα την ποσότητα, μπορεί να είναι περιορισμένης κλίμακας.
– Α έτσι! Περίφημα. Δηλαδή, τι ακριβώς θα κάνει;
Χτυπάει ένα χωριό ή μία στρατιωτική υποδομή ή ένα κέντρο logistics, τα ισοπεδώνει και σκοτώνεται ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων, με άγνωστο το πόση ραδιενέργεια θα απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα. Δεν θα εξαφανίσει όλη την Ουκρανία. Η χρήση τακτικών πυρηνικών όμως είναι κατά πολύ καταστροφικότερη των όποιων συμβατικών όπλων. Μπορεί επίσης να κάνει δοκιμή σε απομακρυσμένη περιοχή στην Αρκτική, την πρώτη μετά το 1962. Ή να προκαλέσει κάποια έκρηξη που θα βυθίσει, ας πούμε, το Κίεβο στο σκοτάδι, διακόπτοντας τις τηλεπικοινωνίες.
– Πότε θα το κάνει αυτό το «θεάρεστο» έργο;
– Δηλαδή, μπορεί να το κάνει;
Ναι, μπορεί να το κάνει. Το θέμα είναι σε ποια κλίμακα και σε ποια χρονική στιγμή. Μπορεί να το κάνει νωρίτερα, για να στείλει, όπως είπαμε, προειδοποιητικό μήνυμα. Ή θα το κάνει όταν θα έχει φτάσει στο μη περαιτέρω. Στο τελευταίο σημείο. Πάντως είτε χρησιμοποιήσει πυρηνικά μικρής ή μεγάλης κλίμακας, σπάει και στις δύο περιπτώσεις ένα ταμπού.
– Ποιο ταμπού;
Το ταμπού των πυρηνικών. Γιατί μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, επισήμως και παγκοσμίως δεν έχουν χρησιμοποιηθεί πυρηνικά όπλα για επιθετικούς σκοπούς. Επομένως καταρρίπτει ένα ταμπού εβδομήντα επτά ετών.
Η συνέχεια με προσανατολισμό στην κατάσταση του Πούτιν και τα δημοψηφίσματα
– Θα το έλεγες πράξη απελπισίας;
Θα έλεγα πως βρίσκεται σε μια κατάσταση αδυναμίας. Ακόμα και οι προσαρτήσεις το μαρτυρούν. Ακόμα και τα δημοψηφίσματα που οδήγησαν στην προσάρτηση, ακόμα κι αυτά έγιναν εσπευσμένα. Κυρίως γιατί η Ρωσία ανησυχούσε επειδή οι Ουκρανοί επελαύνουν και ανακτούν εδάφη από τις περιοχές που έχουν προσαρτηθεί. Εως και 4.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα φέρεται να έχει χάσει μόλις τις τελευταίες μέρες.
– Και τα δημοψηφίσματα;
Οι κάτοικοι που ψήφισαν, το έκαναν με το πιστόλι στον κρόταφο. Και μιλάμε για εκείνους τους κατοίκους που έχουν παραμείνει σε αυτές τις περιοχές. Γιατί πολλοί τις έχουν εγκαταλείψει και έχουν φύγει λόγω του πολέμου. Αρα τα ποσοστά που βγήκαν δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα. Ασε που αυτά τα δημοψηφίσματα έγιναν παρουσία Ρώσων φαντάρων έξω από τα εκλογικά κέντρα. Και σε αρκετές περιπτώσεις πήγαιναν στα σπίτια με διαφανείς κάλπες και από πίσω ακολουθούσε Ρώσος φαντάρος με το όπλο στο χέρι.
– Ολα αυτά είναι διαπιστωμένα;
Φυσικά είναι. Φαντάσου ότι έφεραν και Ρώσους να ψηφίσουν σε αυτά τα δημοψηφίσματα. Και όπως σου είπα, έγιναν εσπευσμένα επειδή οι Ουκρανοί κέρδιζαν εδαφικά. Με λίγα λόγια, όλες αυτές οι απειλές εκτοξεύονται προκειμένου να ισχυρίζεται ο Πούτιν πως αφού αυτά τα εδάφη είναι ρωσικά κι εσείς προσπαθείτε να παραβιάσετε μια ξένη επικράτεια, γι’ αυτό κι εγώ μπορώ να ρίξω πυρηνικά. Μπορεί να το κάνει αυτό για να λειτουργήσει αποτρεπτικά προς τους δυτικούς συμμάχους και έτσι να μη συνεχιστεί η προέλαση των ουκρανικών δυνάμεων.
– Εχω διαβάσει ότι πριν από αιώνες Ουκρανία δεν υπήρχε στην έκταση τη σημερινή και πως ήταν απλώς μια μικρή λωρίδα.
Βεβαίως υπήρχε Ουκρανία. Το βασίλειο/κράτος του Κιέβου εντοπίζεται στα τέλη του 9ου αιώνα και αποτελούσε συνένωση σλαβικών και φιννικών φυλών. Αλλά για να μην μπλέξουμε με τα ιστορικά, ας δούμε τη υπόθεση της Κριμαίας, η οποία μέχρι το 1954 ήταν ρωσικό έδαφος που παραχωρήθηκε, με εντολή του Χρουστσόφ, στην Ουκρανία. Και έτσι ο Πούτιν ήρθε να διορθώσει με την προσάρτηση της Κριμαίας ένα ιστορικό λάθος. Με αυτή τη λογική, καταλαβαίνετε ότι ανοίγει το κουτί της Πανδώρας. Παγκοσμίως. Αν κάθε ηγέτης πιστεύει πως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να διορθώσει τα λάθη των προκατόχων του, ε, τότε θα ανάψουν φωτιές παντού. Δεν υπάρχει οικουμενική άποψη για το τι είναι λάθος και τι είναι σωστό. Αν κάθε ηγέτης αρχίζει να ακολουθεί μια τέτοια λογική διόρθωσης λαθών των προκατόχων του, τότε ανοίγει το κουτί της Πανδώρας. Τότε αρχίζουν πολεμικές αναμετρήσεις. Το ίδιο ισχυρίζεται και ο Εντογάν για τη Συνθήκη της Λωζάννης. Αυτό είναι άκρως επικίνδυνο.
– Τελικά ο Πούτιν θα το κάνει ή δεν θα το κάνει;
Πιστεύω ότι μπορεί να το κάνει. Επειδή ο πόλεμος στην Ουκρανία κρίνει το μέλλον του Πούτιν, ακόμα και τη φυσική του επιβίωση. Αν χάσει τον πόλεμο, κινδυνεύει σοβαρά να τον εξοντώσει το λεγόμενο «security apparatus» της Ρωσίας. Ο Πούτιν σε αυτό τον πόλεμο παίζει τα ρέστα του. Γι’ αυτό υπάρχει ανησυχία ότι θα καταφύγει στα πυρηνικά, για την προσωπική του επιβίωση.
Αυτός ο τύπος είναι τρελός
– Ποια η κατάλληλη στιγμή γι’ αυτόν να κάνει κάτι τόσο εφιαλτικό;
Οπως προανέφερα, αν το κάνει νωρίς, ως προειδοποιητική βολή, επειδή μιλάμε για πυρηνικά κινδυνεύει να συνασπιστούν Αμερικανοί και Κινέζοι για να τελειώνουν με έναν επικίνδυνο τύπο. Αν το κάνει ως έσχατη λύση, πιθανότατα θα είναι γι’ αυτόν πολύ αργά.
– Πόσες οι πιθανότητες να γίνει κάτι τέτοιο;
Δεν μπορώ να δώσω πιθανότητες. Κινδυνεύω να θεωρηθώ τσαρλατάνος. Αν δεν βρεθεί ένα way out (διέξοδος), πράγμα δύσκολο αυτή τη στιγμή, τότε όλο και περισσότερο θα αισθάνεται εγκλωβισμένος. Δεν θα έχει άλλες επιλογές. Μπορεί να κάνει αυτό που για μας είναι εξωφρενικό. Οσο περιορίζονται οι επιλογές των ανθρώπων, τόσο πιο επικίνδυνοι μπορεί να γίνουν μέσα στην απελπισία τους. Αλλωστε οι Δυτικοί δεν δίνουν προσώρας καμία διέξοδο στον Πούτιν. Προφανώς έχουν επικρατήσει αυτοί που θέλουν να «τελειώσουν» τον Πούτιν και να γονατίσουν τη Ρωσία. Θέλει μεγάλη προσοχή.
Η Τουρκία έχει αναβαθμίσει τη θέση της
– Η κατάσταση στην Ουκρανία επηρεάζει και τα δικά μας μπλεξίματα με Ερντογάν και Τουρκία;
Ολα αυτά επηρεάζουν φυσικά. Η συνεπαγόμενη αστάθεια και οι αβεβαιότητες επηρεάζουν όλες τις διενέξεις παγκοσμίως. Μεταξύ των οποίων και τα Ελληνοτουρκικά.
– Λένε ότι έχει υποβαθμιστεί η θέση του Ερντογάν.
Λάθος. Η Τουρκία έχει αναβαθμίσει τη θέση της λόγω της στάσης που κράτησε με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην επισιτιστική κρίση, που είναι παγκοσμίων διαστάσεων. Ακόμα έπαιξε ρόλο στην ανταλλαγή κρατουμένων Ρώσων και Ουκρανών αιχμαλώτων. Και μέχρι την προσάρτηση προσδοκούσε να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο για την ειρήνευση της περιοχής. Μόνο που τώρα κάτι τέτοιο έχει δυσκολέψει πάρα πολύ.
– Επομένως ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο Πούτιν, το εφαλτήριο του Ερντογάν.
Κάπως έτσι. Με την κεφαλαιοποίηση αυτών των κερδών από τη στάση της Τουρκίας στην Ουκρανία προσπαθεί να εξασφαλίσει έναν μεγαλύτερο βαθμό ανοχής για τις ενέργειές του στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Μην ξεχνάμε πως η Τουρκία παραμένει ένας πολύτιμος και χρήσιμος σύμμαχος για τη Δύση. Σαν να τους λέει, αφήστε και μένα να μπορώ να υλοποιήσω κάποιες πολιτικές, έστω κι αν είναι αναθεωρητικές, στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Δηλαδή σε Ελλάδα και Κύπρο. Γιατί στη Συρία είναι πολύ σύνθετη η κατάσταση για να μπορεί η Τουρκία να κάνει αυτό που θέλει απέναντι στους Κούρδους. Στο Ιράκ, επίσης, βρίσκει εμπόδια. Στον Καύκασο είναι η Ρωσία που παίζει σημαίνοντα ρόλο. Και στη Λιβύη δεν είναι μόνη της, υπάρχουν κι άλλοι παίκτες. Η Αίγυπτος, η Ιταλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και λιγότερο η Γαλλία. Με την Ιταλία τα έχει πάντως βρει στη Λιβύη.
– Ετσι επικεντρώνεται σε Ελλάδα και Κύπρο.
Ακριβώς αυτό. Ενώ δηλαδή θέλει να κεφαλαιοποιήσει τα κέρδη του από τον πόλεμο, οι Αμερικανοί δεν το επιτρέπουν. Οι Αμερικανοί σε αυτή τη φάση θέλουν τη συνοχή των συμμάχων λόγω Ουκρανίας. Γι᾿ αυτό δεν επιτρέπουν στην Τουρκία να κάνει κινήσεις που θα υπονομεύουν τη συνοχή και την ενότητα του ΝΑΤΟ εις βάρος της Ελλάδας.
– Αρα οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για εμάς.
Το διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον ναι. Αυτό που ωστόσο ενοχλεί την Αγκυρα πάρα πολύ, περισσότερο απ’ όσο φαντάζεστε, είναι η Αλεξανδρούπολη. Πρώτον, γιατί δίνει μια εναλλακτική λύση έναντι των Στενών. Δεύτερον, γιατί αποκαλύπτει την πρόθεση των Αμερικανών να επενδύσουν στη σχέση τους με την Ελλάδα. Τρίτον, διότι η παρουσία των Αμερικανών στην Αλεξανδρούπολη αποτρέπει την Τουρκία από ενδεχόμενες ενέργειες στη Θράκη. Εννοώ αναταραχές στη μειονότητα των μουσουλμάνων. Τέταρτον, επειδή αναβαθμίζει τον ρόλο της Ελλάδας λόγω του πλωτού τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου που κατασκευάζεται εκεί. Και πέμπτον, γιατί οι Τούρκοι θεωρούν ότι η παρουσία των Αμερικανών δεν στρέφεται εναντίον των Ρώσων, αλλά εναντίον τους. Και πιστεύουν, και αυτό είναι ανησυχητικό επειδή ακριβώς το πιστεύουν, ότι η Ελλάδα λειτουργεί ως υποκινούμενο και ενεργούμενο των Αμερικανών για να πληγούν η Τουρκία και ο Ερντογάν.
Υπέρτερη κάθε συνθήκης
– Αυτό που προβληματίζει και ανησυχεί τους Ελληνες είναι αν ο Ερντογάν πραγματοποιήσει τις απειλές του και χτυπήσει κάπου στο Αιγαίο.
Στις 7 Οκτωβρίου (σ.σ.: δηλαδή την Παρασκευή που μας πέρασε) έληξε η navtex του «Αμπντούλ Χαμίντ Χαν», του πλωτού γεωτρύπανου της Τουρκίας που βρίσκεται σε δικά της χωρικά ύδατα στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό πιθανόν, σε μία εκδοχή, μπορεί να κινηθεί προς την κυπριακή υφαλοκρηπίδα και ιδίως στο βόρειο τμήμα του τεμαχίου 6 της Κύπρου. Και σε μια πιο ακραία εκδοχή, σε περίπτωση που η Τουρκία αποφασίσει να κλιμακώσει ραγδαία και δραματικά τη σχέση της με την Ελλάδα, θα μπορούσε να κινηθεί νοτίως του Καστελόριζου. Επικαλούμενη η Τουρκία σεισμικές έρευνες που στο παρελθόν είχε διεξαγάγει με το «Ορούτς Ρέις». Σε μια άλλη εκδοχή, η Τουρκία μπορεί να στείλει σκάφος για σεισμικές έρευνες στην περιοχή του τουρκο-λιβυκού συμφώνου.
– Τελικά, διότι όλα αυτά για τον απλό πολίτη ακούγονται δύσκολα, ποια η γνώμη σου, θα γίνει χτύπημα;
Οχι, δεν θα γίνει θερμό επεισόδιο τύπου Ιμίων. Οι πιθανότητες να γίνει είναι στατιστικές. Κάτι τέτοιο δεν το επιτρέπει το διεθνές περιβάλλον λόγω της Ουκρανίας. Και δεν το επιτρέπουν οι Αμερικανοί. Ομως η Τουρκία τραβάει την κατάσταση στα άκρα με την Ελλάδα. Και το κάνει αυτό για να μας προκαλέσει ώστε εμείς είτε να ρίξουμε την πρώτη σφαίρα, είτε να κάνουμε κάποια κίνηση την οποία η Τουρκία θα επικαλεστεί και θα την αξιοποιήσει ως έναν νομιμοποιητικό μανδύα. Και έτσι να δικαιολογήσει μια δική της επιθετική ενέργεια.
– Τα νησιά να αισθάνονται ασφάλεια και σωματική ακεραιότητα;
Δεν είναι εύκολο ούτε να επιχειρήσει να καταλάβει νησί, ούτε βραχονησίδα. Και ούτε να κάνει ναυτικό αποκλεισμό ενός νησιού. Μπορεί όμως να κάνει τα εξής: Πρώτον, να στείλει επιτόπου μετανάστες σε μια βραχονησίδα και εν συνεχεία να προσφέρει την υπηρεσία έρευνας και διάσωσης ενώ η βραχονησίδα θα είναι ελληνικής κυριαρχίας. Το άλλο εξτρεμιστικό που θα μπορούσε να κάνει, είναι να παρεμποδίσει ελληνικό πλοίο να μεταφέρει οπλισμό σε κάποιο από τα νησιά που η Τουρκία ισχυρίζεται ότι πρέπει να είναι αποστρατιωτικοποιημένα. Και όλα αυτά με το επιχείρημα πως κάτι τέτοιο συνιστά κίνδυνο για την ασφάλειά της.
– Αυτά που ισχυρίζεται για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, σύμφωνα με κάποια διεθνή συμφωνία, είναι σωστά και νόμιμα;
Η Συμφωνία των Παρισίων του 1947 λέει ότι στην περίπτωση των Δωδεκανήσων δεν πρέπει να στρατιωτικοποιηθούν. Σε αυτή τη συμφωνία η Τουρκία δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος του 1947, άρα δεν έχει λόγο στο τι έχει συμφωνηθεί. Αυτό έγινε κυρίως επειδή εκείνη την εποχή η Σοβιετική Ενωση επιθυμούσε την αποστρατιωτικοποίηση των Δωδεκανήσων. Αυτή η συμφωνία έγινε μετά τη Γιάλτα και οι Σοβιετικοί ήθελαν τα νησιά να μην είναι στρατιωτικοποιημένα.
– Και η Συνθήκη της Λωζάννης;
Η Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 λέει ότι μπορεί να είναι στρατιωτικοποιημένα με περιορισμούς. Δεν λέει να μην είναι. Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία εποφθαλμιούσε αυτά τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου από το 1914. Για εμάς το επιχείρημα είναι απλό. Ο,τι απειλείται δεν αποστρατιωτικοποιείται. Η εθνική άμυνα είναι υπέρτερη κάθε συνθήκης. Το λέει και ο Χάρτης του ΟΗΕ.
Γάλλοι φαντάροι στο πλευρό των Ελλήνων μάλλον όχι
– Σε περίπτωση χτυπήματος ή εφόδου της Τουρκίας θα έσπευδαν οι Σύμμαχοι να μας βοηθήσουν;
Η άμυνα δεν εκχωρείται και δεν πρέπει να εκχωρείται σε τρίτους. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της πρόσφατης Ελληνο-γαλλικής συμφωνίας, αναφέρεται ότι σε περίπτωση που τεθεί σε κίνδυνο η ελληνική κυριαρχία θα συνδράμουν την ελληνική πλευρά. Αν περιμένουμε Γάλλους φαντάρους στο πλευρό μας από την πρώτη μέρα, θα σας απαντήσω μάλλον όχι. Μπορεί η συνδρομή να αφορά την εμπλοκή τους σε ηλεκτρονικό πόλεμο. Μπορεί συνδρομή σε πληροφορίες, χωρίς Γάλλους φαντάρους στο πλευρό των δικών μας. Η Ουκρανία (που βέβαια έχει πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά από εμάς) τα κατάφερε μόνη της το πρώτο κρίσιμο χρονικό διάστημα και εν συνεχεία τη συνέδραμαν οι Δυτικοί. Αν είχε καταληφθεί το Κίεβο και είχε ανατραπεί ο Ζελένσκι δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι θα εμπλέκονταν τρίτες δυνάμεις.
– Και οι Αμερικανοί;
Οι Αμερικανοί δεν θα επιχειρήσουν κάτι εις βάρος της Τουρκίας όπως θα κάνουν οι Γάλλοι. Ομως σας καλώ να αναρωτηθείτε ποια από τις άλλες περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, θα ήθελαν να δουν την Τουρκία να κερδίζει έναν πόλεμο εις βάρος της Ελλάδας; Καμία από τις δύο. Πολύ περισσότερο η Γαλλία, που θεωρεί την Τουρκία περιφερειακό ανταγωνιστή. Και μην ξεχνάμε πως οι Ισραηλινοί έχουν τεχνολογικά πολύ αναπτυγμένα συστήματα, ενώ οι Γάλλοι είναι μεγάλη στρατιωτική δύναμη.
– Αρα αισιοδοξία.
Είμαι αισιόδοξος, οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος των Τούρκων.
– Επομένως, παρά την εμπρηστική ρητορική του ο Ερντογάν θα αποδειχτεί φαφλατάς.
Ο Ερντογάν με αυτή την εμπρηστική ρητορική θέλει να αντιμετωπίζεται και να συμπεριφέρεται η Τουρκία ως ηγεμονική δύναμη. Η απόσταση μέχρι το διά ταύτα είναι πολύ μεγάλη. Ενας πόλεμος είναι πόλεμος. Η Ελλάδα θα τον κλιμακώσει. Ενας τέτοιος πόλεμος δεν θα είναι σημειακός. Δηλαδή σε ένα σημείο. Να είστε βέβαιος πως εμείς θα απαντήσουμε δυσανάλογα.
-Τουτέστιν ένα αυτός, δέκα εμείς. Ποια η γνώμη σου για την εξωτερική πολιτική αυτής της κυβέρνησης;
Βρίσκεται σε καλό δρόμο. Εχει πετύχει πολλά την τελευταία δεκαετία η χώρα. Και από το 2010 υπάρχει μια αξιοπρόσεκτη συνέχεια στις βασικές παραμέτρους της εξωτερικής πολιτικής. Είναι πολύ βασικός παράγοντας, κρίσιμος, ο στρατιωτικός μας εξοπλισμός. Η Τουρκία, λόγω στρατηγικής κουλτούρας, καταλαβαίνει μόνο από στρατιωτική ισχύ. Αρα μετράει η Τουρκία ότι η Ελλάδα έχει ενισχυθεί στρατιωτικά. Είναι σημαντικές οι περιφερειακές μας συμπράξεις με Ισραήλ και Αίγυπτο και άλλες αραβικές χώρες. Οπως και η αμυντική μας συνεργασία με τη Γαλλία, αλλά και η στρατηγική μας συμμαχία με τις ΗΠΑ. Αλλά αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία στρατηγική διευθέτησης και επίλυσης των προβλημάτων που περνάει όμως πρώτα από μία πολιτική αύξησης του κόστους για την Τουρκία και για τις επιθετικές ενέργειες εις βάρος μας ώστε αυτές να μετριαστούν. Δεν μου αρέσει όμως καθόλου ότι τον διακόπτη της έντασης/αποσυμπίεσης τον ελέγχει η Τουρκία και οι ΗΠΑ που προσπαθούν να τη νουθετήσουν, και όχι εμείς.
– Τι ακριβώς θέλει; Το μοίρασμα του Αιγαίου;
Θέλει τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας και την αποδοχή από εμάς ότι αυτή είναι η κυρίαρχη διαπεριφερειακή δύναμη στην περιοχή. Δεν υπάρχουν στο Αιγαίο κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Θέλει ελεύθερη διέλευση, πρόσβαση στο Αιγαίο (Free Navigation), όπως και να ασκεί επιρροή στις εξελίξεις. Και θέλει να εξασφαλίσει πρόσβαση στις πηγές ενέργειας, όχι στο Αιγαίο αλλά στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλει να καταστήσει την Τουρκία ενεργειακά αυτάρκη ο Ερντογάν.
Δύσκολη η αποκήρυξη της «Γαλάζιας Πατρίδας»
– Δεν παίζει τα ρέστα του και ο Ερντογάν όπως ο Πούτιν; Δηλαδή δεν κινδυνεύει και μάλιστα σοβαρά να πάει φυλακή;
Οχι, δεν το πιστεύω. Δεν ξέρει ακόμα αν θα πάει ο ίδιος στις εκλογές. Αλλωστε, μπορεί να τις καθυστερήσει επικαλούμενος έκτακτες συνθήκες. Μπορεί να κάνει κάποιο deal με την αντιπολίτευση και κάποια ξένη δύναμη έτσι ώστε να υπάρξει ομαλή μετάβαση της εξουσίας.
– Μα οι δημοσκοπήσεις είναι εναντίον, χαμένος από χέρι.
Δεν είναι όμως εύκολο να χάσει, παρά το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις είναι εις βάρος του. Παρά το γεγονός ότι το καθεστώς του βρίσκεται σε παρακμή. Παρ’ όλα αυτά έχει ακόμη πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές.
– Και η αντιπολίτευση είναι χειρότερη απ’ αυτόν.
Εννοείται ότι είναι χειρότερη. Η αντιπολίτευση πρώτη έχει μιλήσει για αποστρατιωτικοποίηση και για κατεχόμενα νησιά από την Ελλάδα. Εξάλλου, καταλαβαίνετε πως όποιος κι αν έρθει στα πράγματα θα του είναι πάρα πολύ δύσκολο να αποκηρύξει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», που είναι πλέον σύμφυτο με τον τουρκικό αναθεωρητισμό.
Τι άλλο; Τα είπε όλα. Οσο για όλους εμάς, τους απλούς και ανίσχυρους, ένα πράγμα: Σε μια τέτοια πολεμική, με πυρηνικά, αναμέτρηση-νικητής είναι μόνο η ολοκληρωτική, η καθολική εξαφάνιση του γήινου σύμπαντος. Τι λέμε σε αυτές τις περιπτώσεις; Ο Θεός να βάλει το χέρι του!