Ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε στη Θεσσαλονίκη έναν εκ πρώτης όψεως καθαρό οδικό χάρτη έως τις εκλογές, όμως η πορεία προς τις κάλπες διαφαίνεται μάλλον δυσκολότερη και, ενδεχομένως, περιπετειώδης.
Η κυβέρνηση εισέρχεται ουσιαστικά στο τελευταίο εξάμηνο της θητείας της και τα μόνα δεδομένα εν όψει της περιόδου προκύπτουν από τις διαβεβαιώσεις του Πρωθυπουργού: Οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας – ή λίγο πριν από αυτό -, ο εκλογικός νόμος δεν πρόκειται να αλλάξει και ένας ανασχηματισμός δεν περιλαμβάνεται στους σχεδιασμούς του Μεγάρου Μαξίμου. Παρά ταύτα, οι αβεβαιότητες είναι υπαρκτές και η επίδρασή τους άγνωστη, καθώς όλα τα στοιχήματα καταλήγουν σε ένα καθοριστικής σημασίας ζητούμενο για τον Κυριάκο Μητσοτάκη: την επίτευξη του στόχου της αυτοδυναμίας στη δεύτερη διαδοχική εκλογική αναμέτρηση, έπειτα από την κάλπη της απλής αναλογικής.
Εως τότε, κάθε ενέργεια και απόφαση της κυβέρνησης και κάθε πολιτική παράμετρος, εσωτερική και εξωτερική, προσλαμβάνουν ιδιαίτερη κρισιμότητα, με ειδικό συντελεστή βαρύτητας στο εκλογικό αποτέλεσμα, το οποίο θα κριθεί ενδεχομένως ακόμη και σε υποδιαιρέσεις της ποσοστιαίας μονάδας, ως προς την επίτευξη του διακηρυγμένου στόχου του Πρωθυπουργού.
Οι παράμετροι της προεκλογικής εξίσωσης
Το περιβάλλον εν όψει της μακράς προεκλογικής περιόδου διαμορφώνεται από έναν συνδυασμό παραγόντων. Κάποιοι από αυτούς είναι ήδη ορατοί, άλλοι παραμένουν άγνωστοι. Το κλίμα πολιτικής τοξικότητας θεωρείται βέβαιο ότι θα κυριαρχήσει. Φαίνεται ότι αυτό έχει προεξοφληθεί από το Μέγαρο Μαξίμου και έχει ληφθεί υπ’ όψιν στους σχεδιασμούς του. Υπό αυτό το πρίσμα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδειξε ότι έχει επιλέξει να ακολουθήσει μια τακτική μετωπικής και παράλληλης σύγκρουσης με τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠαΣοΚ. Οπως μεταδίδουν συνεργάτες του, βασικοί άξονες αυτής της επιλογής θα είναι, αφενός, η ανάδειξη της πρότασης διακυβέρνησης της ΝΔ και η απουσία κάποιας αντίστοιχης από την αντιπολίτευση και, αφετέρου, η επιχείρηση συγκράτησης στον εκλογικό κορμό της ΝΔ της κρίσιμης ομάδας των κεντρώων ψηφοφόρων. Ως προς το τελευταίο, είναι χαρακτηριστική η συνεχής πίεση προς την ηγετική ομάδα του ΠαΣοΚ και η καθημερινή απόπειρα ταύτισής της με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και ένα στοιχείο το οποίο επισημάνθηκε παρασκηνιακώς (με δόσεις προβληματισμού) το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη: Η επιλογή του Πρωθυπουργού να «πάρει το παιχνίδι πάνω του», αποφεύγοντας σαφείς και ειδικές αναφορές στην παράταξη της ΝΔ εν όψει προεκλογικής περιόδου.
Οι αβεβαιότητες του προσεχούς χειμώνα και η αποτελεσματικότητα των μέτρων στήριξης τα οποία ήδη έχουν ανακοινωθεί ή/και όσων θα απαιτηθούν στη συνέχεια συνθέτουν μια επίσης κρίσιμη παράμετρο της προεκλογικής περιόδου. Τα 5,5 δισ. ευρώ των εξαγγελιών του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη έχουν ήδη ανεβάσει τον ετήσιο «λογαριασμό» της ενεργειακής κρίσης στα 13,2 δισ. (περίπου 7% του ΑΕΠ). Με αυτό το δεδομένο, η κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2023 είναι ένας γρίφος εξαιτίας του νεφελώδους ευρωπαϊκού τοπίου και της γεωπολιτικής ρευστότητας υπό την ευρύτερη έννοια.
Ο δημοσιονομικός πονοκέφαλος
Η δημοσιονομική παράμετρος συνιστά αυτή την περίοδο μια πηγή προβληματισμού για την κυβέρνηση και η προβολή της στο μέλλον γεννά μεγαλύτερη ανησυχία και περισσότερες αβεβαιότητες. Αυτό είναι κρίσιμο ως προς τη διαμόρφωση των προσδοκιών για την περίοδο έπειτα από τις εκλογές του 2023, καθώς με βάση τα όσα σήμερα είναι γνωστά, κατά το συγκεκριμένο διάστημα θα στενέψουν δραματικά τα περιθώρια της δημοσιονομικής χαλαρότητας και η χώρα θα πρέπει να επιστρέψει στη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων.
Στο διεθνές περιβάλλον, η εξέλιξη του πολέμου στη Ουκρανία γεννά στην Αθήνα, όπως και σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μεγάλη ανησυχία. «Το τέλος της αμεριμνησίας», για το οποίο μίλησε προσφάτως ο πρόεδρος Μακρόν, μπορεί να είναι μια νέα παράμετρος για την Ευρώπη, όμως για την Ελλάδα έχει διαφορετική βαρύτητα. Ερχεται στο τέλος μιας μακράς περιόδου κρίσης και διαμορφώνει μια απειλή επιστροφής στη λιτότητα και διάψευσης των προσδοκιών απεγκλωβισμού από την κρίση, με πιθανώς καθοριστική επιρροή στις διαθέσεις των πολιτών και στην εκλογική τους συμπεριφορά.
Ο παράγοντας Τουρκία
Σωρευτικά στην πολυδιάστατη απροσδιοριστία και αβεβαιότητα επιδρά στη συγκυρία η διαφoροποιημένη, σε περιεχόμενο και ένταση, κρίση με την Τουρκία. Η συνεχής και επίμονη επιθετικότητα της πολιτικής και στρατιωτικής τάξης της Αγκυρας, σε μια περιόδο προεκλογική και στις δύο χώρες, διαμορφώνει ένα περιβάλλον στο οποίο φαίνεται ότι οι ισορροπίες είναι κρίσιμες και εύθραυστες. Με αυτά τα δεδομένα, η Αθήνα έχει επιλέξει να διακηρύττει μεν τη διάθεσή της για επικοινωνία και διάλογο, επισημαίνοντας δε διαρκώς τον σεβασμό στη διεθνή νομιμότητα, αλλά και διατυπώνοντας απαντήσεις και προειδοποιήσεις σε ασυνήθιστα υψηλούς τόνους. Σε αυτή τη συνθήκη, παράγοντες από το ευρύτερο πολιτικό και οικονομικό φάσμα υπογραμμίζουν τους κινδύνους οι οποίοι μπορεί να υποκρύπτονται στη διαρκή και υψηλή ένταση της δημόσιας αντιπαράθεσης ανάμεσα στην τουρκική και στην ελληνική κυβέρνηση, ειδικώς όσο αυτή εξελίσσεται σε προεκλογικό περιβάλλον.
Οι συναντήσεις στη Νέα Υόρκη με το βλέμμα στον Ερντογάν
Η γεωπολιτική διάσταση και η διασύνδεσή της με την ελληνοτουρκική ένταση προσλαμβάνουν ιδιαίτερη σημασία εν όψει της παρουσίας του Πρωθυπουργού στη Νέα Υόρκη την ερχόμενη εβδομάδα, με αφορμή τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Στόχος του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι να αναδείξει εκεί τον ρόλο της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και ως αξιόπιστου εταίρου και συμμάχου, σε μια συγκυρία κατά την οποία η Ευρώπη δοκιμάζεται πολλαπλώς λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Επίσης, θα επιδιώξει να υπογραμμίσει τη σημασία της χώρας ως στρατηγικού κόμβου για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και ως επενδυτικού προορισμού.
Ο Πρωθυπουργός είναι προγραμματισμένο να μιλήσει στη Γενική Συνέλευση το μεσημέρι της Παρασκευής 23 Σεπτεμβρίου. Κατά τα όσα διακινούνται από το Μέγαρο Μαξίμου, σε συνέχεια της ομιλίας του στο Κογκρέσο, σχεδιάζει να αναφερθεί στις προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν οι δυτικές δημοκρατίες εν μέσω πρωτοφανών κρίσεων. Αναμένεται ότι στην παρέμβασή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα περιλάβει ειδική αναφορά στην κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας και στις συνεχείς προκλήσεις και αμφισβητήσεις της ελληνικής κυριαρχίας, σε μια περίοδο κατά την οποία η Δύση τάσσεται εν συνόλω κατά του αναθεωρητισμού και της παραβίασης της κυριαρχίας και των συνόρων. Ο Πρωθυπουργός θα παραστεί στη δεξίωση που αναμένεται να παραθέσει ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν την ερχόμενη Τετάρτη το βράδυ προς τιμήν των ηγετών οι οποίοι θα συμμετέχουν στην Εβδομάδα Υψηλού Επιπέδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Εν όψει των συναντήσεων στη Νέα Υόρκη, η προσοχή της ελληνικής κυβέρνησης είναι πάντως στραμμένη στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα και στη φημολογία περί συνάντησης του αμερικανού προέδρου με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είτε ατύπως στο περιθώριο της ΓΣ είτε σε επόμενο στάδιο και σε διμερή βάση. Μέχρι στιγμής, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι προγραμματισμένο να συναντηθεί με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, τον βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλα Β’ και τον επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης Μοχάμεντ αλ Μένφι. Επιπλέον, αναμένεται να συμμετάσχει σε πρωινό εργασίας σε κλειστό κύκλο που διοργανώνεται στο Council of Foreign Relations.
πηγή: το Βήμα