Είναι φυσικό οι γονείς να ενδιαφέρονται έντονα για το μέλλον των παιδιών τους. Είναι φυσικό να παρακολουθούν στενά την εξέλιξή τους στα 12 χρόνια της βασικής εκπαίδευσης. Είναι φυσικό, επίσης, να συμμερίζονται το άγχος των παιδιών τους εν όψει των πανελληνίων εξετάσεων.
Μέχρις εδώ, όλα καλά. Από το σημείο αυτό, όμως, μπορεί να αρχίζουν τα λάθη, τα οποία είναι πολύ πιθανόν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδιώκουν και οι γονείς και τα παιδιά. Με ποιον τρόπο οι γονείς θα διαχειρισθούν το δικό τους άγχος και θα συμβάλουν θετικά, ώστε να παρακινήσουν τα παιδιά τους, χωρίς όμως να τα “στρεσάρουν”, καθώς δίνουν εξετάσεις;
Υπάρχουν μερικοί απλοί κανόνες:
Παρόντες ναι, επόπτες όχι.
Μπορεί το παιδί να έχει ανοίξει τα φτερά του, να ετοιμάζεται να περάσει στην ενήλικη ζωή, όμως εξακολουθεί να αποζητά τη σιγουριά της παρουσίας των γονέων. Ειδικά αυτή την περίοδο που αισθάνεται ευάλωτο, αυτή η ανάγκη γίνεται μεγαλύτερη. Η παρουσία πρέπει να γίνεται αισθητή και μεταφορικά και κυριολεκτικά. Δηλαδή, ο γονιός να παρέχει συναισθηματική στήριξη, αλλά να βρίσκεται και standby στο σπίτι, ώστε π.χ. να πάρει το παιδί του για μια βόλτα στη θάλασσα, πριν το άγχος «χτυπήσει κόκκινο». Ενθαρρυντικά σχόλια που αφορούν στις συνολικές ικανότητες του παιδιού, όπως «πάντα τα κατάφερνες, θα τα καταφέρεις και τώρα» ή σχόλια «αποσυμπίεσης» που δεν δαιμονοποιούν την αποτυχία όπως «Σ΄ αυτές τις εξετάσεις κρίνεται αν ξέρεις τις απαντήσεις στις συγκεκριμένες ερωτήσεις που θα σου υποβληθούν. Δεν κρίνεται ούτε η προσωπικότητά σου, η ούτε η συνολική σου αξία, ούτε το μέλλον σου. Δες το χαλαρά!» ωφελούν καθώς ανεβάζουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού και ενισχύουν τη θέλησή του.
Προς Θεού, όχι συγκρίσεις!
Ένα συχνό λάθος των γονιών είναι να συγκρίνουν το παιδί τους με κάποιο άλλο από τον κύκλο των γνωστών τους, που το θεωρούν υπόδειγμα «είδες ο Γιώργος πόσα μόρια έπιασε…» ή, αν υπάρχουν αδέλφια, με το «ικανότερο» μέλος της οικογένειας ή ακόμα με την δική τους ιστορία: «εγώ στην ηλικία σου…». Όμως, κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του ικανότητες, πολλές από τις οποίες στην ηλικία των 17/18 ετών δεν έχουν καν εμφανιστεί. Ειδικά σε περίοδο έντασης, η σύγκριση μόνο αρνητικά συναισθήματα δημιουργεί. Θα το εκνευρίσει, θα το θυμώσει, θα το απογοητεύσει. Σε καμία περίπτωση δεν θα λειτουργήσει παρακινητικά.
Ρυθμίζοντας την προσπάθεια.
Ανάμεσα στην καταπιεστική εποπτεία και στην απόμακρη παρατήρηση, υπάρχει η μέση οδός. Αν δείτε το παιδί “να τα παρατάει” ή να εκφράζει έντονο αρνητισμό, πρέπει με ήπιο τρόπο να το “σπρώξετε”. Μην ξεχνάτε ότι κάθε άρνηση οφείλεται αποκλειστικά στον φόβο της αποτυχίας, την οποία προσπαθεί να προεξοφλήσει, για να συμφιλιωθεί μαζί της. Υπάρχει καλύτερος τρόπος να “ξεφοβηθεί” την αποτυχία: να του καταστήσετε σαφές πως μια ενδεχόμενη αποτυχία δεν μειώνει την εμπιστοσύνη σας στην αξία του, πως οι πανελλήνιες είναι απλώς μια ευκαιρία ανάμεσα σε πολλές άλλες, πως υπάρχουν πολλές εναλλακτικές επιλογές σπουδών, πως η επιτυχία στη ζωή είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων και οι πανελλήνιες είναι απλώς ένας από αυτούς, και όχι ο πιο καθοριστικός. Αν, πάλι, παρατηρήσετε φαινόμενα “υπερθέρμανσης” του άγχους, μπορείτε να δημιουργήσετε βαλβίδες εκτόνωσης με μια έξοδο, ένα παιχνίδι, μια χιουμοριστική ταινία που θα δείτε μαζί.
Μην τα παίρνετε τοις μετρητοίς.
Οι πανελλήνιες προκαλούν ένταση. Συχνά τα παιδιά εκτονώνουν την ένταση με εκρήξεις έντονης συμπεριφοράς και λεκτικές υπερβολές. Μην τα παίρνετε τοις μετρητοίς. Μη δίνετε συνέχεια και κυρίως μην αρχίσετε το “κήρυγμα”. Χρειάζεται υπομονή, κατανόηση, ανεκτικότητα. Μετά τις εξετάσεις θα έρθει η νηνεμία, όποια κι αν είναι η έκβασή τους.
Στηρίξτε υγιεινές συνήθειες.
Ο οργανισμός του παιδιού σας είναι σαν μια μηχανή. Υπάρχουν πράγματα που ευνοούν τη λειτουργία του και άλλα που την υποβαθμίζουν. Φροντίστε τη διατροφή του. Ετοιμάστε του, ενώ διαβάζει, έναν φρέσκο χυμό με διαφορετικά φρούτα, μια πλούσια σαλάτα ή ένα μπολ με ξηρούς καρπούς. Αποτρέψτε το από την υπερβολική κατανάλωση καφέ. Η καφεΐνη μπορεί να “ντοπάρει” προσωρινά αλλά αυξάνει τη νευρικότητα. Όταν έρχεται η νύστα πρέπει να έρχεται και ο ύπνος – το διάβασμα με τα βλέφαρα μισόκλειστα δεν χτίζει γνώση. Περιορίστε τα λιπαρά. Προτρέψτε το να βρει χρόνο για μια ώρα περπάτημα τη μέρα: χαλαρώνει και τονώνει.
Χαλαρώστε και εσείς!
Για να έχετε εποικοδομητική στάση απέναντι στο άγχος του παιδιού σας, πρέπει προηγουμένως να διαχειριστείτε το δικό σας άγχος. Σκεφτείτε τη ζωή σας, τις χαμένες και τις κερδισμένες ευκαιρίες, τα μικρά και τα μεγάλα που συνέθεσαν τη δική σας επαγγελματική διαδρομή. Κατανοήστε πως ακόμα κι αν όλα ξεκίνησαν με την εισαγωγή σας σε κάποια σχολή, έχουν πολλά αλλάξει από τότε και η εισαγωγή σε ένα δημόσιο ΑΕΙ δεν είναι η μοναδική επιλογή ακαδημαϊκής πορείας. Ένα παιδί με θέληση θα βρει τον δρόμο του. Ούτως ή άλλως, το καλύτερο αποτέλεσμα θα προκύψει όταν ένας γονιός χωρίς άγχος συνεργάζεται και υποστηρίζει ένα παιδί χωρίς άγχος. Έτσι μεγιστοποιείται η απόδοσή του, η οποία, φυσικά, δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στο διάβασμα τις μέρες των εξετάσεων. Κάθε επιτυχία απαιτεί μεθοδική και οργανωμένη προετοιμασία που ξεκινάει νωρίς. Αυτό ίσως να είναι το πιο σημαντικό δίδαγμα των πανελληνίων, ανεξαρτήτως έκβασης.
Ακαδημαϊκή ομάδα Παιδαγωγικών σπουδών BCA College